تاریخچه خمیردندان از دوران باستان تا امروز!

(نگاهی به سیر تحول خمیر دندان)

استفاده از خمیردندان‌ها با طعم‌های مختلف دارچین، نعناع و… حداقل برای دو بار در روز، بخشی از روال زندگی همه ما است. اما آیا پیشینیان هم از خمیردندان استفاده می‌کردند؟

خبرنامه دندان‌پزشکان انتاریو در شماره تابستان و پاییز 2017، نگاه کوتاهی به تاریخچه خمیردندان داشته است؛ زمانی که از پودرها و خمیرهای مختلف برای پاک کردن دندان‌ها استفاده می‌شد. این مقاله را با ترجمه سمیه شرافتی به شما تقدیم می‌کنیم:

تاریخ استفاده از خمیر دندان در میان مصریان باستان به سه تا سه هزار و پانصد سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد. آن‌ها از پودری حاوی سنگ نمک خرد شده، نعناع و فلفل خشک استفاده می‌کردند و آن را به سطح دندان‌ها می‌مالیدند. این پودر هنگام تماس با بزاق ایجاد سایندگی می‌کرد. در میان رومیان و یونانیان نیز استفاده از خمیردندان رایج بود. آن‌ها با استفاده از خمیری حاوی استخوان‌های خرد شده، پوسته‌های صدف، پوسته‌های تخم‌مرغ و پودر زغال برای تمیز کردن دندان‌ها و خوشبو کردن دهان استفاده می‌کردند. در هند و چین نیز پانصد سال پیش از میلاد مسیح، برای جلوگیری از بوی بد در دهان، از پودرهایی حاوی نمک دریا، جنسینگ و خوشبوکننده‌های گیاهی استفاده می‌کردند.

خون اژدها و نان سوخته؛ به عنوان خمیردندان

برای هزاران سال ایده‌های اصلی تمیزکردن دندان‌ها تغییر چندانی نکرد؛ مردم همچنان انواع خمیرها و پودرها را می‌ساختند و از موادی که به زعم آنها برای بهداشت دهان و دندان مفید بود استفاده می‌کردند. در قرن چهاردهم و پانزدهم میلادی، در انگلستان ترکیبات اصلی خمیردندان عبارت بودند از عسل و نمک، آرد گندم یا چاودار همراه با ذرت. در آن زمان توصیه پزشکان برای کسانی که استطاعت مالی چندانی نداشتند این بود که با مالش خاکستر نان سوخته به دندان‌ها، آن‌ها را تمیز کنند. یکی دیگر از دستورالعمل‌های قرن نوزدهم برای تمیز کردن دندان‌ها، استفاده از رزین گیاهی بود، این ماده به رنگ قرمز روشن، در اصطلاح خون اژدها نامیده می‌شد. رزین اگرچه برای زخم‌های دهانی مفید بود اما به نظر نمی‌رسید در سفید کردن دندان‌ها هم نقش داشته باشد.

آغاز ورود خمیردندان‌های تیوپی به بازار

در سال 1850 یک جراح دندان‌پزشک آمریکایی به نام واشنگتن شفیلد خمیردندان مدرنی را به بازار عرضه کرد. او این خمیردندان را که نام آن Crème بود، داخل شیشه بسته‌بندی کرد. او در سال 1892 بسته‌بندی این خمیردندان را تغییر داد و آن را داخل لوله‌های ساخته شده از قلع که قابل انعطاف بودند، ریخت. در سال 1873 نیز کولگیت شروع به تولید انبوه خمیردندان‌هایی با بسته بندی شیشه‌ای، همانند دکتر شفیلد کرد و در سال 1890 نیز خمیردندان‌های تیوپی به شکل امروزی را راهی بازار نمود. اما در جنگ جهانی دوم و بین سال‌های 1939 تا 1945 به دلیل کمبود فلزاتی مانند سرب و قلع، ایده استفاده از لوله‌های پلاستیکی برای بسته‌بندی خمیردندان باب شد.

آمریکا، مبدأ جهانی شدن خمیردندان حاوی فلوراید

تا پیش از قرن 20، استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید برای یک بار در روز، به عنوان یک روش مراقبت از سلامت دهان و دندان در میان بسیاری از مردم باب نبود. این شد که کلود س. هاپکینز، یکی از بزرگترین پیشگامان عرصه تبلیغات در آمریکا با هدف ایجاد عادت ملی مسواک‌زدن در ایالات متحده، شروع به بازاریابی برای فروش خمیردندان‌های مینی Pepsodent در اوایل سال 1900 میلادی کرد. کمی بعد از اولین کمپین تبلیغاتی او، تقاضا برای استفاده از خمیردندان pepsodent در ایالات متحده به حالت انفجار رسید و ظرف سه سال، کلود س. هاپکینز به بزرگ‌ترین فروشنده جهانی این محصول تبدیل شد.

تاریخ فلوراید

برای سال‌ها فلوراید، ماده اصلی خمیردندان برای پاک کردن دندان‌ها بود. با این حال از سال 1800 میلادی به بعد، بیشتر جنبه دارویی به خود گرفت و حتی در اروپا در دندان‌پزشکی نیز از آن استفاده شد. در اواخر سال 1800 و اوایل 1900 میلادی، اولین خمیردندان حاوی فلوراید و دهانشویه حاوی این ماده، در اروپا ساخته شد و در این قاره و همچنین آمریکای شمالی عرضه گردید. اولین خمیردندان حاوی فلوراید ساخته شده در آمریکا نیز در سال 1950 توسط انجمن دندان‌پزشکی آمریکا مورد تأیید قرار گرفت و به قفسه داروخانه‌ها راه رفت.

خمیردندان‌هایی با طعم شکر

خمیردندان‌ها در اوایل 1900 میلادی حاوی مقادیر زیادی شکر بودند تا اینکه یک گروه از دندان‌پزشکان آنتاریو، در سال 1906 تصمیم به مبارزه با افزودن شکر به خمیردندان‌ها گرفتند. در این میان دکتر اندرو مک دونا و برخی از همکارانش در کمپانی خود شروع به تولید خمیردندان‌ها، مسواک‌ها و دهان شویه‌‏هایی کردند که دندان‌پزشکان می‌توانستند بدون هیچ تردیدی آنها را به بیماران توصیه کنند.

امروز

باور کردنی نیست که فکر کنیم از زمان باستان اجداد ما دندان‌های خود را با مواد مختلفی که قابلیت خوشبو کردن دهان، از بین بردن پلاک‌ها و جلوگیری از مشکلات دهان و دندان را داشتند، تمیز می‌کردند. امروزه خمیردندان در اشکال مختلفی با طیف وسیعی از خواص دارویی و بهداشتی وجود دارد؛ خمیردندان‌هایی که هدف نهایی هر کدام از آنها مراقبت مؤثر از بهداشت دهان و دندان است.

منبع: سایت دندانه

سایت دندانه یکی از منابع مطلوب برای آشنا شدن با تاریخ دندانپزشکی در ایران و جهان است که مطالعه و بازدید از آن را به علاقمندان توصیه میکنیم.

با تشکر: مدیریت وبلاگ دانستنیهای تاریخ پزشکی